De taakomschrijving van een bougie is: hoogspanning omzetten in vonken. Want in de verbrandingruimte van een motor kan het mengsel niet door hoogspanning alléén worden aangestoken.
Een bougie bestaat, afgezien van allerlei isolerende maatregelen, hoofdzakelijk uit twee in een huis gevatte stalen pennen: door de ene vloeit de stroom de verbrandingsruimte binnen. Aan het uiteinde van die pen - de positieve elektrode - springt de stroom in de vorm van een vonk over naar het uiteinde van de andere pen - de negatieve of massa-elektrode, die op zijn beurt de stroom uit de verbrandingsruimte wegvoert en vervolgens doorgeeft aan het motorblok.
Een èchte bougie ziet er een stuk ingewikkelder uit, maar dat komt voornamelijk omdat de beide pennen van elkaar gescheiden moeten blijven en omdat het ding in de motor op zijn plaats moet blijven zitten.
De positieve elektrode (of centrale elektrode, omdat hij door het centrum van de bougie loopt) begint dus eigenlijk niet pas bij het in de verbrandingsruimte stekende uiteinde, maar aan de andere kant waar de bougiekabel aan de bougie vast zit. De stroom door die positieve elektrode moet 'ongeschonden' de verbrandingsruimte bereiken en mag de motor zelf dus niet raken: daarvoor zorgt een isolerende laag van porcelein. Porcelein is bros en breekbaar. Daarom is eromheen een stalen buitenmantel aangebracht, die tegelijk het lichaam vormt waarlangs de stroom 'na gedane zaken' aan de motor wordt afgegeven.
Het is duidelijk, dat de bougie stevig in zijn schoenen moet staan om niet door de hoge verbrandingsdrukken binnen in de verbrandingsruimte uit de motor te worden geblazen. In de stalen buitenmantel is schroefdraad aangebracht, waarmee het ding onwrikbaar in het gat kan worden gemonteerd. Dat 'eruit blazen' is geen grapje: een niet goed vastgezette bougie kan echt worden gelanceerd!
Een bougie moet zijn werk kunnen doen bij een motortemperatuur, die hoog genoeg is om de elektrodes verschoond te laten van brandstof-aanslag (zoals ook bij een zelfreinigende oven het geval is). Een bougie mag echter ook weer niet zo heet worden, dat hij continu gaat gloeien. Bovendien is de ene bougie de andere niet: denkt u dus niet dat u in een motor zomaar de een of andere bougie kunt monteren!
Welke bougies?
De grootste verschillen in bougies zijn de vorm en het materiaal. Splitfire heeft een gespleten massa electrode en beweert zo een vonken-storm te krijgen waardoor de vork de beste plaats uitkiest en zorgt voor een goede ontbranding. Kenners raden deze bougie echter af. Brisk heeft een ronde massa electrode waarbij er drie vonken worden geproduceerd met de zogenaamde glij-vonk techniek.
Veel bougie-fabricanten maken tegenwoordig gebruik van het materiaal irridium, dat een hoog smeltpunt heeft, weinig weerstand en erg sterk is. Kortom, alle ingrediënten om lang een goede vonk te krijgen.
NB. Platinum bougies worden afgeraden in combinatie met NOS
Er zijn goede ervaringen met Brisk Premium en Denso Irridium.
Typenummers Denso:
mx-3 1.6 :: IK16 (alle bouwjaren)
mx-3 1.8 V6 :: IK16 (alle bouwjaren)
mx-3 2.5 V6 :: IK20 (iets meer performance gerelateerd)
Typenummer Brisk:
DR14ZC-1 (alle modellen, alle bouwjaren)
Bougie onderhoud
Bougie-elektroden verslijten op den duur niet alleen, maar ze veranderen ook nog van vorm. Ze horen plat tegenover elkaar te staan, maar worden gaandeweg rond dankzij de voortdurende stroom van overspringende vonken. Met dermate afgeleefde bougies doorrijden levert een zwakke vonk op, waardoor het verbrandingsproces gebrekkig verloopt. Dat kost motorvermogen en brandstof. Demonteer bougies daarom ter controle om de 10.000 kilometer en vervang ze om de 20.000 kilometer.
Tegenwoordig worden vaak zogenaamde Long-life-bougies gemonteerd. Deze gaan wel 40.000 of nog meer kilometers mee, maar zijn uiteraard ook duurder in aanschaf.
Bougies verwijderen:
Bougies demonteren, als de omgeving van de bougie niet schoon is moet deze eerst schoongemaakt worden, ga als volgt te werk. Trek de bougiekabel los en draai de bougie één slag los en spuit de omgeving schoon (met perslucht of met een beetje remmenreiniger uit een spuitbus), u kunt nu de bougie er volledig uitdraaien. Draai deze één voor één los om niet in de war te komen met de bougiekabels. Het heeft overigens voordelen om deze te demonteren uit een warme motor, u mag deze nooit monteren in een warme motor (de reden van deze is de verschillen in de uitzettingscoëfficiënten).
Bougies lezen:
Bougies lezen is een goede gewoonte om aan te leren. De bougie kan namelijk het volgende over de motor vertellen, Olie verbruik, temperatuur, ontsteking (de timing en werking van deze) en brandstof verbruik. Hier volgen enkele mogelijkheden,
- Koffiebruin (met melk) is goed
- Roetneerslag duid op te lage compressiedruk, slecht functionerende ontsteking of een te veel aan benzine.
- Wanneer deze nat zijn en ruiken naar benzine dan heeft de motor geen ontsteking.
- Olie neerslag duidt op olie gebruik in de verbrandingskamer.
- Witte isolator (midden in de bougie) de bougies worden te heet.
- Met een harde droge aanslag komt of de motor of de bougie niet op temperatuur.
Electrode afstand:
Bougies afstellen, hiermee word bedoeld dat de electrode afstand afgesteld moet zijn. Tussen deze twee electroden springt de vonk over om de cilindervulling te doen ontbranden. De afstand tussen de massa electrode en de centrale electrode kan afgesteld worden (afstand volgens specificatie) met een voelermaat (een setje met metalen plaatjes met verschillende dikten).
De juiste afstand voor de standaard bougies die in de MX-3 V6 zaten (NGK) is 1.0-1.1 mm.
Bij 1.6?
Bougie afstellen:
Bougies monteren:
Bougies monteren, hier worden veel fouten gemaakt door deze veel te vast te draaien. Ik heb wel eens een motor moeten demonteren omdat de bougie afbrak en vaker deze van een nieuw schroefdraad moeten voorzien. Belangrijk is het van elke bougie het schroefdraad met een klein beetje kopervet/molybdeenvet in te smeren (alleen het schroefdraad en niet op de electroden) om deze vervolgens zo ver als mogelijk met de hand in te draaien tot dat u er zeker van bent dat deze recht in de passing zit. Het is belangrijk te weten met welk type bougie u hier van doen heeft omdat dit verschil maakt in het vast draaien. Op de tekening ziet u de drie mogelijkheden afgebeeld binnen het rode kader.
- Een bougie met een pakkingring, de bougie aandraaien tot de pakkingring (dit kunt u voelen aan de weerstand), dan nog 100° doordraaien.
- Een bougie met een afsluitring, de bougie doordraaien tot de afsluitring en dan nog met maximaal 90° vastdraaien.
- Een bougie met een conische afsluiting, de bougie doordraaien tot de conische afsluiting en dan met maximaal 15° vastdraaien.
of,
- BOSCH: 10 t/m 18 mm nieuw: 90°, gebruikt: 30°, conische zitting: 15°
- DENSO: 10 t/m 18 mm nieuw: 90°-180°, gebruikt: 72°-90° conische zitting 22,5°
- NGK: 10 t/m 18 mm nieuw: 180°-240°, gebruikt:30°-45°, conische zitting: 22,5°
